Wat is een maanfase-horloge & hoe stel je het in

Van surfers die afhankelijk zijn van de getijden tot met toortsen sjouwende dorpelingen die op weerwolven jagen tijdens volle maan, onze levens zijn verbonden met de 4,53 miljard-oude steen die om onze planeet heen draait. Zelfs als je niet surft of in de Middeleeuwen leeft.

De dag begint dan misschien met de zon, maar het zijn de maanfases die de basis vormen van wat we nu kennen als de maanden. Bij ons in Denemarken refereert het woord voor ‘maand’ zelfs naar de maan – måned.

In de loop van de geschiedenis is de maan en zijn baan rond de aarde altijd gebruikt om vieringen te plannen, oogsten binnen te halen en zelfs om salarissen uit te betalen.

Vraag het maar aan de wijzen uit het Oosten... er is iets mysterieus aan de nachtelijke hemel. Een fascinatie die ons altijd al verbonden heeft, en een maanfase-horloge is jouw kans om dat met je mee te nemen.

Van de Andikithira – een Oudgrieks model van het zonnestelsel – tot kerken uit de renaissance, de maanfase-complicatie heeft de tijd doorstaan en draagt de titel van 's werelds oudste horlogecomplicatie.

Een maanfase-horloge is een uurwerk dat de verschillende standen/fases van de maan toont door een klein gaatje op de wijzerplaat. Door de lensopening (de kleine opening), zie je de maanfase precies zoals hij er op dat moment in de lucht uitziet, zonder dat je naar buiten hoeft te lopen om te kijken.

Het horloge dankt zijn naam aan de vorm van de maan terwijl die om de aarde draait. Deze fases – de vorm van het zonverlichte deel van de maan zichtbaar vanaf de aarde – worden maanfases genoemd.

De vorm van de maan verandert geleidelijk tijdens de maand omdat hij om de aarde draait en de aarde om de zon. De lensopening verbergt het gedeelte van de maan dat niet zichtbaar is gedurende de 29,5 dag van de maancyclus.

Voor het geval dat je alles wat je hierover op de lagere school hebt geleerd weer vergeten bent: we kunnen de maan alleen zien als de zon erop schijnt. Als de maan tussen de aarde en de zon staat (nieuwe maan), zien we hem helemaal niet. Maar als de maan achter de aarde staat (onze planeet staat dan tussen de zon en de maan), dan zien we hem verlicht. Dat noemen we volle maan.

Maanfase-horloges tonen 4 van de 8 maanfases (zoals zichtbaar vanaf het noordelijk halfrond):

1. Nieuwe maan - De maan staat tussen de aarde en de zon en de kant van de maan die naar de aarde is gericht weerkaatst geen direct zonlicht – alleen het licht dat reflecteert van de aarde verlicht de maan.
2. Eerste kwartier - De maan heeft een kwart van zijn baan om de aarde afgelegd en maakt een hoek van 90 graden met de zon. De maan is dan half verlicht (de rechterkant) van ons gezichtspunt op aarde.
3. Volle maan - De maan wordt volledig verlicht door de zon van ons oogpunt op aarde en staat 180 graden van de zon.
4. Laatste kwartier (derde kwartier) - De maan heeft weer een kwart afgelegd van zijn baan om de aarde en wordt nu alleen aan de linkerkant verlicht. Dat is exact tegenovergesteld ten opzichte van het eerste kwartier.

Maanfase-horloges hebben een complicatie die de veranderende fases van de maan bijhoudt. Zon- en maanhorloges hebben een wijzerplaat die overdag de zon toont en 's nachts de maan.

Ofschoon horloges met een zon- en maandisplay mooi zijn om te zien, zijn het in feite gewone horloges die alleen de tijd weergeven. Ze worden, net als overigens horloges met een maanfasecomplicatie, vaak voornamelijk gedragen vanwege hun design en stijl en niet zozeer vanwege heet feit dat je erop kunt zien of het dag of nacht is.

Dat kan overigens in een land als Denemarken wel nuttig zijn, waar het daglicht lijkt af te nemen tot slechts enkele minuten in de winterperiode. Het is altijd prettig om te weten dat de zon er zou moeten zijn... zelfs als hij er niet is.

Voordat je je helemaal gaat verdiepen in de mechanica van een maanfase-complicatie, is het belangrijk om te begrijpen waardoor het uurwerk. aangedreven wordt. Hier vind je een korte uitleg over horloge-uurwerken: Automatische horloges worden aangedreven door een uurwerk terwijl je het draagt. Mechanische horloges moeten handmatig worden opgewonden voordat ze lopen. En horloges met een kwartsuurwerk worden aangedreven met een batterij.

Op een maanfase-horloge met kwartsuurwerk is de interne werking geprogrammeerd en is alles in z'n algemeenheid nauwkeurig berekend. Voor mechanische en automatische uurwerken, is het proces een beetje technischer omdat der dan radertjes nodig zijn om de stand van de maan te bepalen.

Achter de wijzerplaat van een gemiddeld maanfase-horloge zit een schijf met 2 identieke manen erop. Die schijf roteert elke 29,5 dagen een volle cyclus. Daarmee wordt de maanrotatie rond de aarde nagebootst – ongeveer 29 1/2 dag.

De schijf wordt bewogen door een tandwiel met 59 tandjes dat elke 24 uur een klik verder draait. Vanwege die zeer minimale beweging van de wijzerplaat, denken veel beginners, die hun eerste maanfase-horloge kopen, dat hun horloge niet werkt.

Op elke schijf worden twee manen gebruikt, zodat na een enkele maancyclus van 29,5 dag, de 2e maan in de opening verschijnt.

De meest gebruikte maanfase-subdialopening heeft de vorm van een halve cirkel met 2 bultjes aan de zijkant, ook wel boezem genoemd... waarom dat zo is, hoeven we, denk ik, niet uit te leggen. Deze stellen het silhouet van de aarde voor.

Als je maanfase-horloge correct is afgesteld, volg je de maan zoals die aan de linkerkant verschijnt van achter de aarde en uiteindelijk weer verdwijnt aan de rechterkant. Zo weet je ook meteen of de maan komt of gaat (wassende of afnemende maan).

De meeste maanfase-horloges blijven niet eeuwig accuraat en zullen in iets minder dan 3 jaar iets uit de pas gaan lopen. Dat komt doordat de maanmaand (of synodische maand) om precies te zijn 29 dagen, 12 uur en 44 minuten telt. Door fabricagebeperkingen moet het aantal tanden op het tandwiel worden afgerond op 59.

Ryan Schmidt, de auteur van The Wristwatch Handbook, legt het als volg uit, “Omdat de exacte maancyclus, 29.530588853 dagen bedraagt, is de eenvoudigste manier om dit mechanisch na te bootsen, om 2 maanafbeeldingen te gebruiken op een 59-tandig wieltje met tanden die worden aangedreven door een enkele vinger, bevestigd aan het uurwiel. Dat wil zeggen dat elke maan op de schijf om de 29,5 dag voor de opening verschijnt. Vanwege het verschil van 0,03-dag, zal de indicator een dag nauwkeurigheid verliezen als hij bijna 3 jaar solide heeft gelopen.”

Als je het niet erg vindt om de complicatie elke 3 jaar bij te laten stellen, dan zul je ontdekken dat de maanfase-complicatie accuraat genoeg is voor dagelijks gebruik. Als het idee van een kleine inaccuraatheid elke 3 jaar te veel is voor je... shop dan voor een astronomisch maanfase-horloge met een tandwiel met 125 tanden. Maar zelfs met die 76 extra tanden en verbeterde precisie, zul je het horloge toch nog elke 122 jaar een keer moeten aanpassen.

Of je nu een klassiek mechanisch horloge draagt dat je handmatig moet opwinden, een zakhorloge, of een met een door batterijen aangedreven kwartsuurwerk, het is de maanfase-display die de aandacht trekt van jaloerse vrienden en collega's.

Er zijn 2 soorten displays om uit te kiezen – boezem en radiaal.

Boezem-maanfase-horloge - De meest populaire maanfase-horloges hebben een boezemdisplay. Deze hebben een halvemaanvormige opening met 2 bultjes aan de kanten. De display stelt het silhouet van de aarde voor.

Radiaal maanfase-horloge - De radiale maanfasedisplay maakt gebruik van een wijzer om de vorm van de maan aan te duiden. In een radiale display beweegt de indicatorwijzer, en niet de maanafbeeldingen.

Zoals je misschien wel kunt voorstellen, hebben de verschillende soorten maanfase-complicaties, verschillende niveaus van complexiteit. Check ons algemene advies hieronder en lees de instructies die je bij je horloge ontvangt, voordat je jouw maanfase-horloge in gaat stellen.

1. Voordat je de maanfase-complicatie in gaat stellen, trek je eerst de kroon uit en zet je de wijzers op 6:30 uur. Dit is een voorzorgsmaatregel – om te voorkomen dat hun positie het uurwerk beschadigt als je de maanfase gaat instellen.
2. Je kunt ook internet gebruiken om uit te vinden
   hoe de maan er op dit moment vanuit de aarde uitziet. Er zijn meer dan voldoende websites beschikbaar met exacte informatie… en dus hoef je vanavond niet buiten te gaan zitten om dat zelf uit te vogelen.
   Het is belangrijk om te zien of de maan wassend is (van nieuwe maan naar volle maan – linkerkant van de opening) of afnemend (van volle naar nieuwe maan – rechterkant van de opening).
3. Als je de maanfases kent, beweeg dan de schijf zo dat de volle maan zichtbaar is. Dat is als de maan in het midden van het venster staat.
4. Tel van hieruit het aantal dagen sinds de laatste volle maan. Draai de kroon om de maan naar de juiste, huidige fase te schuiven. Meestal één tik (één tandje) voor elke dag.
5. Druk de kroon weer in tot zijn normale positie en je bent klaar.

Ofschoon de eigenlijke maan ongeveer 4,5 miljard jaar oud is, meten sommige maanfase-horloges de leeftijd van de maan als het aantal dagen sinds de laatste nieuwe maan. De tijd tussen deze 2 manen wordt getoond in stappen van 1-29,5 dag op de wijzerplaat.

In alle eerlijkheid, er is een app of een website met veel gedetailleerdere informatie over het wassen of afnemen van de maan. En... je kunt altijd naar buiten lopen en naar boven kijken – de maan verstopt zich niet. Maar de andere – durven we te zeggen – belangrijkere reden om een maanfase-horloge te dragen, is hoe het eruit ziet en het verhaal dat het kan vertellen over de aarde die rond jouw pols draait.

Wat een maanfase-horloge doet, maakt slechts onderdeel uit van het verhaal dat het vertelt. Bij Trendhim geloven we dat elk accessoire dat je draagt, onderdeel is van jouw verhaal. Dat wat jij jezelf vertelt en dat wat je anderen vertelt. Of het nu is om je aan te kleden voor een sollicitatiegesprek of om het perfecte horloge te vinden voor een eerste date… wat je draagt, maakt deel uit van jouw reis en is een detail in jouw verhaal dat het speciaal maakt.